Нәресте анасының құрсағында ұзақ апта бойы дамып, жарық дүниеге келеді. Осы сәттен бастап оның дербес өмір жолы басталады. Алдағы бірнеше ай ішінде ол жаңа ортаға бейімделе отырып, ауқымды өзгерістерден өтеді. Бұл кезең әртүрлі өтпелі жағдайлармен қатар жүреді, олардың кейбіреуі ата-аналарға алаңдаушылық туғызуы мүмкін. Солардың бірі – нәрестелердің шашының түсуі.
Алайда көп жағдайда бұл алаңдаушылық орынсыз, себебі ағза табиғи процестерді өздігінен реттей алады, сондықтан сырттан араласу қажет емес.
Нәрестелерде шаш түсуінің себептері
Нәресте құрсақта жатқанда, табиғат оны болашақ өміріне дайындайды. Бұл шашқа да қатысты: сәби жарыққа шықпай тұрып-ақ, өмір бойына қалыптасатын шаш фолликулаларының саны анықталады. Жүктіліктің 20-шы аптасына қарай болашақ нәрестенің фолликулалары басында және денесінің басқа бөліктерінде қалыптасады. Оның бүкіл денесі алғашқы жұқа әрі жұмсақ шаш жабыны – ланугоға оранады.
Уақыты жетіп туған сәбилерде лануго, әдетте, туған сәтте түсіп, оның орнын жұқа шаш басады. Бұл шаштар барлық нәрестелерде дерлік болады, бірақ олар ересек адамның шашынан ерекшеленеді – ең болмағанда, өмір сүру циклі әлдеқайда қысқа, сондықтан жақын арада түсе бастайды.
Бір жасқа толмаған балаларда шаштың түсуінің негізгі себебі қандай? Физиологиялық үдерістер. Ағза "нәрестелік шаштың" құрылымын "ересек" шашқа ауыстыруы керек.
Шаштың түсуі көбінесе өмірдің алғашқы үш-төрт айында белсенді жүреді. Бастың артқы жағындағы таз дақ – бұл үдерістің айқын көрінетін алғашқы орны, себебі осы бөліктегі шаштар бір уақытта түседі. Бұл табиғи құбылыс болғанымен, жас ата-аналар үшін нәрестенің кенеттен шашының түсуі алаңдаушылық тудыруы мүмкін.
Алайда, жоғарыда айтылғандай, алаңдауға негіз жоқ. Тіпті көзбен қарағанда да, нәрестенің шашы жұмсақ түкке ұқсайды, ал "нағыз" шаш өсуі үшін уақытша шаштың түсуі міндетті. Оның үстіне, нәресте туылған кездегі шаштар өте жұқа болғандықтан, олар тіпті абайлап тарағанда да оңай түседі.
Шаш толық түскеннен кейін не болады?
Жаңа шаштың өсуі жаппай түскеннен кейін тағы 8-12 аптаға, кейде одан да ұзақ уақытқа созылуы мүмкін. Бұл жаңа шаштар ересек адамдардың шашына көбірек ұқсағанымен, түпкілікті емес: алдағы жылдары олардың түсі мен қалыңдығы өзгеруі мүмкін.
Сондықтан шаштың түсуі туралы кең таралған пікірлерге қарамастан, нәрестенің шашының түсуін дәрумендер жетіспеушілігімен немесе оның басын төсекке үйкелеуімен байланыстырудың қажеті жоқ.
Қашан дәрігерге қаралу керек?
Нәрестедегі физиологиялық өзгерістерді қадағалағанда, тепе-теңдікті сақтау маңызды. Бір жағынан, тек шаштың түсуіне қарап "рахит" диагнозын өздігінен қоюға болмайды. Екінші жағынан, егер басқа да мазасыздандыратын белгілер байқалса, педиатрға қаралған жөн. Бұл белгілерге мыналар жатады:
- үздіксіз жылау;
- тәбеттің жоғалуы;
- шектен тыс мазасыздық;
- салмақ пен бойдың өсуінің тежелуі;
- созылмалы іш қату және басқа ас қорыту мәселелері;
- шамадан тыс тершеңдік және нәресте үшін әдеттен тыс өткір немесе қышқыл тер иісі;
- ұйқының бұзылуы;
- қызба жағдайлары;
- шаш түскеннен кейін ұзақ уақыт өтсе де, жаңа шаш өспеген жағдайлар.
Бұл белгілер жұқпалы аурулардан бастап, рахит пен гормоналды бұзылуларға дейінгі әртүрлі аурулардың белгісі болуы мүмкін. Диагноз қою және емдеу тек білікті дәрігердің құзырында. Қажет болған жағдайда қан анализдері, гормондық тексерулер, УДЗ тағайындалады. Мұндай мәселелермен педиатрлар, дерматологтар, трихологтар, эндокринологтар және басқа мамандар айналысады.
Үлкен жастағы балаларда шаш түсуінің себептері қандай?
Егер бала бір жастан асқан болса, шаштың түсуі табиғи құбылысқа жатпайды. Бұл жағдайда шаштың түсуінің өзі "қызыл белгі" болып саналады, тіпті басқа белгілер болмаса да.
Үлкен жастағы балаларда шаш неліктен түседі? Көбінесе бұл психосоматикалық себептерге байланысты – яғни, ағза стресске осылай жауап береді. Сондай-ақ, бұл тұқым қуалаушылық факторларына немесе дұрыс тамақтанбауға қатысты болуы мүмкін. Әрине, медициналық себептер де жоққа шығарылмайды, олар эндокриндік бұзылулардан бастап, неврологиялық мәселелерге дейін өзгеріп отырады.
Егер бала саналы жасқа жеткен болса, шаштың түсуі оған психологиялық дискомфорт тудыруы мүмкін. Сондықтан бұл жағдайда да маманның кеңесі қажет, тіпті егер ауыр аурулар жоқ екеніне көз жеткізілген болса да.
Егер диагноз қойылса, емдеу жоспарын дәрігер жасайды. Кейбір жағдайларда өмір салтын өзгерту, тамақтану рационын әртараптандыру немесе гигиенаны жақсарту жеткілікті. Басқа жағдайларда медициналық ем қажет болуы мүмкін.
